Sau đây là một số kinh nghiệm đi mua lan ở chợ, hàng rong, vỉa hè và cách trồng lan cơ bản đúc kết từ bản thân xin chia sẻ cho các bạn
Mục lục nội dung
1. Xác định loại lan để chơi
Lan rừng chia làm 4 nhóm chính: Thân thòng (như Giả Hạc, long tu, hạc vỹ…), Đơn thân (quế, nhạn, tam bảo sắc, Ngọc điểm, cáo, sóc, hải yến …), Địa lan và Hài trong những loại này có nhiều loại dễ thuần, có loại khó thuần, có loại gần như không thể thuần, có loại hợp khí hậu vùng này, có loại hợp khí hậu vùng khác, tùy sở thích, điều kiện khí hậu mà chơi.
Trong những loại kể trên theo mình người mới chơi nên trồng 4 loại chính sau đây: Ngọc Điểm, Giả Hạc, Kiều và Quế. Vì sao? vì chúng hội tụ đủ các yếu tố: dễ trồng, dễ chăm sóc, hoa đẹp, thơm, màu hoa và hình dáng hoa đa dạng đặc biệt là lan Giả Hạc. Những loại này hiện tại rất được ưa chuộng nên sau này khi đã đạt đến số lượng nhất định bạn có thể đem giao lưu, trao đổi các loại lan khác dễ dàng. Vì theo đa số các bạn mới chơi khi đi mua lan mình thấy hay mua tràn lan, loại nào cũng mua. Nhưng khi về nhà trồng cây cứ chết dần mà không biết lý do.
2. Đi mua lan
Lựa được loại định mua thì tiến hành đi chợ lan, vườn lan hoặc tìm trên mạng, nếu đi chợ hoặc có dịp đi xa, công tác hay dụ lịch thì nên xác định rõ tên lan, loại lan mà mình đã lựa, không nhớ thì lên mạng tìm hiểu hoặc xem nhà bạn bè, nhà vườn rồi chụp hình cây vào điện thoại, khi gặp thì mở ra xem, cách này ít nhất cũng giảm phần nào bị lừa khi đi chợ, tuy nhiên nhiều dòng lan khá giống nhau, mắt nhìn tay cầm với người chơi lâu năm đôi khi còn khó, loại đó nên nhờ người quen biết hay am hiểu mua giùm.
Ra chợ lan thì cứ đi dạo quanh một vòng, ngó nghiêng các loại lan bày bán, mở ảnh chụp so sánh xem có đúng loại mình chụp và định mua không, theo như bây giờ mình được biết thì chợ lan khác trước nhiều lắm, người bán cũng ăn theo thời cuộc, ít người có tâm bán lan thật thà như trước, và họ xác định tiền là trên hết nên họ bán tất cả những cây gì gọi là lan, có hoa hay khó hoa, không hoa dưới xuôi, kể cả tên lan là gì họ cũng không quan tâm, họ tự đặt ra cái tên sao cho mỹ miều là được, đa số những hàng bán thời vụ là những người không biết và không am hiểu về lan, bán tất các thể loại mà họ gom được, nếu ai mới chơi lan mà gặp những người bán như vậy coi như sẽ lạc vào mê hồn trận các loại lan đẹp, nào là mua đi, hoa đẹp lắm, hương thơm tuyệt vời, dễ sống lắm…nghe bùi tai là móc hầu bao, tiền trao xong thì…mê hồn trận về phân bón được người bán hót tiếp, lan này đẹp, quý nếu muốn đẹp, tốt sai hoa nên bón phân này, nước thánh kia (Đa số phân trôi nổi, ko nguồn gốc)… Chính vì chuyện này mới có câu chết mua tiếp, chết mua lại là vậy, vì vậy gặp trường hợp như trên các bạn không nên lạc vào ma trận ấy, đừng nghe những gì họ nói, đừng tin những ảnh hoa họ đặt trên lan đang bán, toàn ảnh hoa linh tinh, không đúng với loai lan họ bán, nên đi một vòng, xem những người mua, nếu thấy họ mặc cả, xem xét thì ngồi xuống hỏi anh ơi chị ơi bác ơi đây là lan gì vậy, có dễ hoa không? nếu người đó trả lời rành mạch thì có thể mua theo họ, còn họ nói tôi cũng không biết, chỉ biết người bán lan bảo là lan A lan B thì thôi nhé, chớ có hùa theo.
Ở các chợ lan bây giờ đa số người bán không thật thà, cũng có thể họ bán lan là bán cây, ko quan trọng lan đó ra sao sống chết thế nào, cho nên các bạn cần xác định rõ tư tưởng để mua bán, rồi chuyện mạo danh lan đẹp, lan có giá trị cao họ gán với loại lan rẻ, lan ko hoa, khó hoa hay hoa hoa xấu miễn sao na ná giống nhau, như lan bắp ngô họ nói đai châu, cáo…lan nhện hoa ruồi họ nói lan quế, điệp vàng họ nói phi điệp, ý ngọc nói kèn…khó hoa, khó hoa nói dễ hoa vân vân và vân vân… Chưa nói đến ma hồn trận tên lan vùng miền…
Cách an toàn nhất là đi chợ để tạo cảm giác bán mua, tên lan và giá cả, không tự tin thì dứt khoát ko mua, nghe bùi tai mấy cũng ko nghe, nhất là các loại lan giá nào cũng bán thì càng tránh xa. Nên tham khảo diễn dàn, những người tin tưởng, những người bán uy tín có địa chỉ tên tuổi rõ ràng (Tìm hiểu chuyện này rất rễ qua trang cá nhân, qua những khách hàng), ngon nữa thì vào nhà vườn, đắt hơn ngoài nhưng an tâm hơn, tuy nhiên ko phải vườn nào cũng công tâm, cái này hên sui vậy.
Chú ý: Những loại lan được các chị mặc áo dân tộc đồng bào gánh bán dạo hoặc các ông chở xe máy chở như bán rau thì không nên mua, những dòng lan đó không phù hợp dưới xuôi bởi yếu tố vùng miền, hãy nhớ lan thuần hoa đẹp dễ hoa bây giờ ít có cơ hội bán rong, lan đó nhìn bắt mắt sẽ dễ hớp hồn những người mới chơi, dẫu rằng không có lan xấu nhưng yếu tố mua lan chăm lan mất công sức tiền của thì nên đầu tư ngay từ đầu bằng những loại lan phù hợp nơi mình chơi lan bởi khí hậu vùng miền, dễ hoa, hoa đẹp, ưa nhìn. Những dòng lan miệng kín thân thì to hoa lại nhỏ, có loại khó hoa…chăm mất diện tích, chơi vì bảo tồn lan rừng Việt Nam thì lại không cần vì những loại lan đó trên rừng mọc bạt ngàn bởi ít bị khai thác vì nhu cầu người chơi ít.
Nếu đi vùng cao, vùng núi, hay có người nhà, bạn bè đi lên đó thì cũng hạn chế mua lan trên vùng cao vì khác vùng khí hậu, lan đa số khó chơi dưới xuôi (ví dụ như các loại lan lọng, lan họ trúc, nhất điểm hồng, hoàng, bạch hạc, kim điệp nhựa (thơm) các loại len, lan kim thoa, long nhãn, phi điệp vàng, môi tua môi hài, hoàng thảo lông…) Ngay cả những loại lan có thương hiệu, có độ hót, giá cao cũng cần tìm hiểu kỹ trước khi mua, ví dụ hoàng thảo kèn chẳng hạn, giá rất đắt nhưng ko phải ai cũng thuần được, chúng khá đỏng đảnh, vì thế những người mới chơi cũng ko nên chơi loại này, giò thuần về vẫn chết nhăn răng huống hồ giờ có cả kèn gieo hạt, về dưới xuôi chết nhiều hơn sống.
Lantunhien.com cũng có 1 bài viêt chi tiết về cách chọn mua lan. Bạn có thể tham khảo thêm tại đây.
3. Xác định, định hướng chỗ treo lan
Sau khi đã có lan rồi, không như những người chơi lâu năm, chúng ta vẫn chưa có 1 giàn lan cố định lúc này ta tiến hành qui hoạch lại chỗ treo lan để đảm bảo làm sao tốt nhất có thể điều kiện cho lan như gió, ánh sáng, nắng, độ ẩm.Nếu điều kiện ko cho phép thì ít nhất lan cũng phải có nắng 2 – 3 tiếng, có gió đối lưu, thấp nữa là phải có ánh sáng mạnh, quang đãng… Tùy theo điều kiện mà tham khảo loại lan nào phù hợp, ví dụ nắng gió kém thì chọn dòng nào ưa mát, ít nắng như đai châu hay hồ điệp…Nếu bắt buộc phải có mái tôn thì nên thay tôn bằng mái nhựa trong suốt, vẫn đảm bảo mái che cho mục đích sử dụng mà vẫn chơi lan được, vì có ánh nắng, ánh sáng cho lan. Nếu chơi chỗ mái hiên thì tận dụng tối đa hướng nắng, sáng, nghĩa là chơi lan 1 vế, đẹp nhất là chơi dưới mặt đất có hai ba hướng thoáng, hoặc trên mái nhà tầng thượng, nếu chơi tầng thượng thì cần lưới che, lưới chắn hướng gió mạnh để điều chỉnh, ít gió thì che lưới mỏng, nhiều thì lưới dày, khô quá thì tạo ẩm bằng các khay nước bên dưới… sau này khi Lan đã đạt đến số lượng kha khá, chúng ta sẽ tìm hiểu về cách làm giàn sau. Bạn cũng có thể tham khảo cách làm giàn lan nhỏ giàn lan mini cho người mới chơi hoặc cách trồng và làm giàn Lan trên sân thượng đối với 1 số bạn ở thành phố không có diện tích đất.
4. Tìm hiểu về đặc tính của lan để tiện chăm sóc
Khi chọn được lan về chơi rồi thì nên tìm hiểu đặc tính sinh trưởng, lan cần phải hiểu nó thì mới biết mà chăm, ví dụ mùa nó ngủ nghỉ rồi nhưng vẫn chăm vẫn tưới vẫn phân bón đánh thức nó dậy thì coi như hỏng hết, chơi lan phải có hoa, muốn nó ra hoa thì cần hiểu nó, để có cách thực hiện theo bản năng sinh tồn của nó, giờ có mạng xã hội thì việc tìm hiểu khá dễ dàng, tuy nhiên tìm hiểu cũng cần sàng lọc thông tin, vì trên mạng sự chia sẻ mang tính vùng miền, không phải cách chăm cách chơi như nhau đâu, nó phụ thuộc phần lớn vào vị trí, không gian, hướng nắng, gió tại vườn của bạn, ví dụ cùng là vườn trên mái nhà thì thừa nắng, nhà thì thiếu nắng, nhà thì thừa ẩm nhà thì thiếu ẩm, thấy bên thiếu ẩm tưới nhiều,nhà mình thừa ẩm nhưng cũng làm theo nhà bên kia tưới nhiều là thối lan, thối rễ thôi, kinh nghiệm đúc kết thành công hay thất bại nó phải được thực hiện tại vườn nhà mình sau khi tham khảo đúc kết các kinh nghiệm khác. Bạn cũng có thể tham khảo về đặc tính của 1 số loại lan cơ bản ở bài toàn tập về lan giả hạc ,Lan hoàng thảo Kèn, cách trồng lan Hài và một số bài viết khác mà Lantunhien.com đã chia sẻ.
5. Hãy chơi lan theo cách của chính mình
Phong trào chơi lan mấy năm trở lại đây khá phát triển vì chơi lan nó không đòi hỏi nhiều diện tích như cây cảnh và thú chơi lan nó có nhiều người chơi nên tính lan tỏa và cộng đồng khá lớn chính vì vậy mùa lan khai thác trên rừng nó không còn như ngày xưa, nghĩa là lan được khai thác vô tội vạ và không cần biết đúng vụ hay trái vụ, khai thác bất cứ khi nào họ gặp nên nảy sinh vấn đề cây bị lỗi mùa cây bị khai thác non sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến mùa hoa, khai thác sớm sẽ gây sốc và cây sẽ đẻ cây con cây mầm trái vụ…mua những loại lan trái vụ hậu quả sẽ rất lớn khi cây bị nhỡ mùa và phải 2 -3 năm sau cây mới thuần vừa mất công vừa tốn sức và mất nhiều công để gột cây vì thế kinh nghiệm mua bán lan cũng nên học hỏi hoặc tra cứu sao cho khi mua lan khai thác cho đúng mùa, chứ đừng mua theo phong trào mua theo người bán đăng hay quảng cáo. Hãy chơi lan theo cách của chính mình.
6. Không nên lạm dụng quá nhiều phân bón
Tâm lý người mới chơi lan cứ nghĩ phân bón, thuốc bổ là tốt cho lan, chăm các kiểu, cứ nghĩ nó cần như người nên rảnh là phun, dỗi là bón (thế mới có câu lan càng chăm càng chết là vậy) Hãy xác định chăm lan theo tôn chỉ bản năng tự nhiên của lan, nó được ví chăm lan như chăm đứa trẻ con, trẻ con thành phố được bao bọc, chăm sóc kỹ càng thì hay ốm vặt mỗi khi thời tiết thay đổi, trong khi đó trẻ con nông thôn, miền núi trên áo dưới ko quần, rét da đỏ au chúng có sao đâu….chăm lan cũng thế, chăm quá chúng ăn qua lá đủ rồi thì ko ra rễ, ko phát triển bộ rễ thì lan ko được vận động, ko vận động thì thuần sao được… Và kinh nghiệm được rút ra ở mỗi lần thất bại, chơi lan không chết mới lạ nhưng cần phải biết nguyên nhân nó chết… Chơi Lan, đừng phức tạp hoá những vấn đề đơn giản.
Tóm lại lan là vô cùng, chơi lan cũng như những thú chơi khác, nghĩa là cần phải hiểu nó thì khá đơn giản, cách chơi và cách chăm nó cần được sẻ chia, thất bại của người này lại là kinh nghiệm cho người khác, dù bạn chơi lâu năm những bạn chỉ giỏi với lan bạn chơi rồi, với lan bạn chưa chơi bao giờ thì cũng chỉ là người lơ mơ thôi, ở đây ý là ko có ai biết hết giỏi hết cả. Vì thế chơi lan cần có cộng đồng để chia sẻ niềm vui khi hoa nở, giúp nhau khi vướng mắc…thế nó mới đẹp và thanh tao như vốn có của lan. Và cuối cùng các bạn hãy nhớ câu này nghiệm xem có đúng không nhé “Chơi lan dễ hay khó thì kệ, cứ chơi đi, 2 – 3 năm sau sẽ hiểu và viết trải nghiệm, chỉ biết sau 3 năm đâu đó quanh vườn, góc sân sẽ xuất hiện lủng củng bảng dớn, cối dớn, mùn dừa, gỗ cục, than hoa và vô số lan khô cong queo”.
Đây là chia sẻ mang tính chân thực của mình trải nghiệm trong quá trình chơi lan, có thể đâu đó trong số các bạn mà không hài lòng thì cũng bỏ quá, vì mình chia sẻ ở đây mang ý cá nhân, ai đó đồng cảm thì cảm nhận và bài viết dành cho các bạn mới chơi mà thôi.
